Wybory 2023. Podział mandatów w Sejmie. Jak liczone są głosy?

Wybory parlamentarne odbędą się 15 października. Polacy nie tylko śledzą z uwagą pojedynek głównych formacji politycznych, ich postulaty oraz sytuację sondażową. Wielu z nich zastanawia się także, co będzie po tym, jak już pójdą do urn.

Wybory do Sejmu 2023 i liczba mandatów w okręgach

Zasady, według których odbywają się w Polsce wybory, regulowane są przez kilka aktów prawnych. Przede wszystkim Konstytucję oraz Kodeks wyborczy. W przeciwieństwie do wyborów do Senatu, gdzie obowiązuje ordynacja większościowa, a każdy ze 100 okręgów ma w izbie jednego swojego reprezentanta, w przypadku wyborów do Sejmu sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana.

W wyborach do Sejmu obywatele wybierają 460 posłów z łącznie 41 okręgów. Liczba mandatów, które są do zdobycia w danym okręgu, różni się w zależności od liczby mieszkańców. Obecny przelicznik funkcjonuje od 2011, od ostatnich ustaleń Państwowej Komisji Wyborczej. W tych wyborach obowiązuje ordynacja proporcjonalna, a podział głosów obliczany się metodą d'Hondta. 

• Sondaże 2023. Kto wygrywa? Oto najnowsze sondaże przed wyborami parlamentarnymi
• Frekwencja wyborcza 2019. Tylu Polaków poszło na wybory parlamentarne 4 lata temu
• Exit poll, late poll. Co to jest? Czym się różnią? O której godzinie wyniki wyborów?

Metoda ta polega na podziale mandatów między komitety wyborcze, które przekroczyły próg wyborczy (5 proc. dla partii, 8 proc. dla koalicji). Jeśli jakiś komitet nie przekroczył progu, jego wynik rozdzielany jest proporcjonalnie między te komitety, które weszły do Sejmu. Tak było m.in. w wyborach parlamentarnych w 2015 roku. Z uwagi na nieprzekroczenie progu przez koalicję Zjednoczonej Lewicy (7,55 proc.), partię KORWiN (4,76 proc.), Razem (3,62 proc.), a także kilka mniejszych komitetów, mandaty rozdzielono między PiS, PO, Nowoczesną, Kukiz'15 i PSL. Dzięki temu, że "pod kreską" trafiło ponad 16 proc. głosów, PiS - który w wyborach dostał 37,6 proc., mógł liczyć na samodzielną większość w Sejmie (51 proc. mandatów do rozdysponowania).

Podział mandatów w Sejmie. Jak liczone są głosy?

Obliczeń w kierunku podziału mandatów dokonuje się na podstawie wyliczonych ilorazów całkowitej liczby ważnych głosów uzyskanych przez dany komitet oraz kolejnych liczb naturalnych - ilorazy te nazywane są ilorazami wyborczymi. Oznacza to, że jeśli dana formacja uzyska np. 40 proc. w wyborach, nie znaczy to, że automatycznie otrzyma 40 proc. mandatów z 460, które są do rozdysponowania.

Co jeśli np. dwa komitety uzyskają taki sami wynik? Wówczas o tym, któremu z nich przysługiwać będzie więcej mandatów, decyduje to, na które z tych ugrupowań oddano większą liczbę głosów w skali kraju. Jeśli i tak mamy remis, wówczas decyduje to, w ilu obwodowych komisjach wyborczych zwyciężył jeden, a w ilu drugi komitet.

Warto dodać, że w kontekście ustalania podziału mandatów ważna jest ich liczba dostępna w danym okręgu. Mówiąc prościej: w niektórych okręgach jest do zdobycia więcej mandatów, a w niektórych mniej. Ich liczbę, a także obszar, jaki wchodzi w skład danego okręgu, także określa Państwowa Komisja Wyborcza.