Polski Ład jest niekonstytucyjny? „Ciężar finansowania zdrowia przerzucony na obywateli”

Polski Ład namieszał w systemie podatkowym. 1 stycznia minionego roku zaczęły obowiązywać nowe zasady. Składka zdrowotna nie podlega już odliczeniu w PIT, co oznacza dodatkowe koszty po stronie podatników. Rekompensatą miała być najpierw ulga dla klasy średniej, później zaś obniżenie PIT z 17 do 12 proc. Bez względu na mechanizm kompensacji RPO pyta „czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia?”.

Polski Ład niekonstytucyjny? Poszło o składkę zdrowotną

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek napisał w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego. W świetle obowiązujących przepisów składkę zdrowotną opłaca się w pełnej wysokości (9 proc. podstawy jej wymiaru) i nie można jej odliczyć w PIT. Przed 1 stycznia można było odliczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru składki, co skutkowało tym, że w praktyce płaciliśmy jedynie 1,25 proc. podstawy jej wymiaru. Koszty były więc mniejsze, zaś składka w największej mierze obciążała budżet państwa.

W poprzednim stanie prawnym składka była w istocie opłatą obciążającą w decydującej części budżet państwa. W tym kontekście nasuwa się pytanie, czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki w całości - jest rozwiązaniem właściwie wpisującym się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia jednostkom ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji)  - RPO

Rzecznik, argumentując swoje wątpliwości, powołał się na stanowisko prof. dr hab. Inetty Jędrasik- Jankowskiej, em. kierownika Katedry Prawa Ubezpieczeń Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Wyraziła ona obawę, że obecne przepisy mogą naruszać art. 68 Konstytucji. Oceniła, że nie ma przy tym znaczenia obniżenie skali podatku, bowiem w ostatecznym rachunku obciążenia obywateli wzrosły z 18,25  proc. (podatek 17 proc. w tym składka zdrowotna 9 proc. - po odliczeniu 1,25 proc.) do 21 proc. (podatek 12 proc. i składka zdrowotna 9 proc.).

Redakcja poleca

Polski Ład zaowocował? Pracownicy resortu finansów dostali milionowe nagrody

Polski Ład zmniejszył zyski oszczędzających na emeryturę. „To już się nie opłaca”

Ustawodawca jeszcze przed wprowadzeniem Polskiego Ładu wskazywał na konieczność dofinansowania sektora zdrowia i nadprogramowe, covidowe wydatki budżetowe. Po likwidacji ulgi dla klasy średniej rząd chciał „zrekompensować” koszty podatników związane ze składką obniżką PIT, która w połączeniu z wyższą kwotą wolną od podatku (30 tys. zł) i podniesieniem drugiego progu podatkowego (120 tys. zł) miała równoważyć straty.

„Zmiany w ramach nowelizacji Polskiego Ładu nie przywróciły zatem możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wprowadziły jedynie pewne rozwiązania kompensacyjne zasadniczo w płaszczyźnie podatkowej (zwłaszcza obniżenie stawki podatku do 12 proc.), a także pewne wyjątki co do możliwości odliczenia tej składki przez niektóre grupy podatników” – podał RPO.

Odsetki od Zetki: Radio ZET pomoże Ci spłacić kredyt. Wyślij zgłoszenie

Prof. Jędrasik-Jankowska cytowana przez Rzecznika podsumowała, że Polski Ład w praktyce stworzył system, w którym system opieki zdrowotnej w Polsce finansowany jest w istocie przez obywateli w ramach składek na ubezpieczenie zdrowotne. „Niedopuszczalne jest,  aby obecne rozwiązania w całości przerzucały na obywatela obowiązek państwa zapewnienia środków na finansowanie świadczeń zdrowotnych” – podsumował RPO.

RadioZET.pl/RPO